Słownik

F

Filar – pionowa podpora lub przypora konstrukcji nośnej budynku, wykonana z kamienia, cegły lub betonu, o przekroju poprzecznym, wielobocznym (najczęściej czterobocznym lub ośmiobocznym) lub okrągłym.

G

Grunty wysadzinowe – należą do nich głównie grunty spoiste – gliny, iły, lessy itp. W gruntach wysadzinowych, w wyniku działania ujemnych temperatur, z uwięzionej wody tworzą się soczewki lodowe wywołujące wysadziny – objawiające się uniesieniem gruntu, co może w konsekwencji wywołać np. spękania ścian, fundamentów.

H

Hydrofobizacja – proces nadawania powierzchniom lub całym przestrzeniom (strukturom wewnętrznym) materiałów hydrofilowych własności hydrofobowych, czyli odpychania wody. Hydrofobizację przeprowadza się w celu zapobiegania wnikaniu wody w głąb struktury materiałów.

Hydrofilowość (wodolubność) – to skłonność cząsteczek chemicznych do łączenia się z wodą.

I

Iniekcje – służą do wypełniania rys i pęknięć, ale także do sklejania wytrzymałościowego konstrukcji. Zadziałają tam, gdzie inne techniki są zbyt drogie lub nieefektywne. Stosuje się je przy naprawach mostów i wiaduktów, kanałów i zbiorników, popękanych ścian oraz wszędzie, gdzie konstrukcje żelbetowe wymagają uszczelnienia. Żywice epoksydowe scalają rysy w konstrukcjach o rozwartości od 0,1 mm, natomiast żywice poliuretanowe są przede wszystkim przeznaczone do uszczelniania szczelin w betonie, budowlach z cegły i kamienia naturalnego, w środowisku suchym, wilgotnym oraz zawodnionym. Dzięki iniekcji wysokociśnieniowej żywice poliuretanowe zatrzymują wycieki wody pod znacznym ciśnieniem i uszczelniają beton pod wodą, na co nie pozwalają tradycyjne techniki. W iniekcjach stosowane są również drobnoziarniste cementy.

K

Klamry – służą do trwałego lub tymczasowego połączenia różnego rodzaju elementów.

Konserwacja – są to prace budowlane obejmujące naprawę konstrukcji, z jej ewentualnym wzmocnieniem. Cechą charakterystyczną prac konserwacyjnych jest brak ingerencji w „wygląd” obiektu.

Kotwy rozporowe – przeznaczone są do mocowania w betonie, pustakach, płytach i gazobetonie.

N

Nadproże – poziomy, płaski lub sklepiony (przesklepienie) element konstrukcyjny w formie belki, umieszczanej ponad otworami w ścianie. Jego zadaniem jest przeniesienie obciążeń oddziałujących na fragment ściany ponad otworem na mur po obu stronach otworu.

O

Opierzenia – są elementem dachu, który jest szczególnie narażony na działanie wiatru, dlatego muszą charakteryzować się bezwzględnie pewnym zamocowaniem. Materiał, z którego wykonuje się opierzenie nie powinien być cieńszy niż 0,6 mm, a połączenia poszczególnych elementów powinno wykonywać się na podwójny rąbek stojący.

P

Pęcznienie betonu – zwiększenie objętości betonu pod wpływem zewnętrznych czynników.

Podstemplowanie – podparcie (stropu, belki, rygla) za pomocą najczęściej kilku lub kilkunastu podpór tymczasowych o regulowanej wysokości. Stemple mogą być stalowe lub drewniane.

Połać – określenie poszczególnych górnych powierzchni dachu.

Pokrycie – zewnętrzna warstwa pokrywająca np. parkiet.

Poszycie ścian – jest to zewnętrzna warstwa pokrywająca szkielet ściany, przymocowana bezpośrednio do jego elementów. Stanowi powierzchnię służącą do przybicia deskowania albo podkład do innego wykończenia. Poszycie wiąże całą konstrukcję, ma znaczenie konstrukcyjne i technologiczne (montażowe). Najczęściej stosuje się poszycie drewniane, z płyty pilśniowej, gipsowej, wiórowej i warstwowej oraz ze sklejki.

Przemurowanie – usunięcie części konstrukcji murowej w obrębie pęknięcia lub zarysowania i wykonanie jej na nowo.

R

Rekonstrukcja – jest odtworzeniem zniszczonego obiektu.

Reprofilacja – uzupełnienie ubytków w konstrukcji murowej tj. spoiny lub odłupane części elementów murowych.

Restauracja – jest pewną ingerencją w formę architektoniczną obiektu. Obejmuje ona prace konserwatorskie, ale w połączeniu z usunięciem zmian czy wcześniejszych uzupełnień, co pozwala na przywrócenie budowli pierwotnych kształtów.

Restytucja – są to prace przywracające obiektowi pierwotną formę i funkcję, z zachowaniem jak największej ilości oryginalnej substancji budowlanej.

Rozbiórka obiektu – jest rodzajem robót budowlanych, polegających na demontażu i usunięciu z przestrzeni określonego, istniejącego obiektu budowlanego lub jego części.

S

Schemat statyczny – jest wyidealizowanym rysunkiem konstrukcji, zawierającym jedynie informacje ważne z punktu widzenia wytrzymałościowego.

Skurcz betonu – zmiana objętości betonu, niezależna od naprężeń, zachodzi w suchym środowisku.

Spoina wsporcza – jest to spoina pozioma, prostopadła do działania siły cisnącej.

Ś

Ściągi – służą do szybkiego i prostego łączenia szalunków budowlanych.

T

Trass – miejscowa nazwa dla wulkanicznego tufu. Jest to skała koloru szarego lub kremowego. Zmieszana z wapieniem i piaskiem lub z cementem portlandzkim często używana jest do celów budowlanych.

W

Włókna węglowe – materiał o bardzo dużej wytrzymałości mechanicznej. Składa się prawie wyłącznie z grafitu, przez co jest nietopliwy i odporny chemicznie. Włókna te są stosowane jako materiał konstrukcyjny w wielu laminatach.

Z

Zaprawy ekspansywne – inaczej nazywane zaprawami pęczniejącymi. Wykonane na bazie wysokiej jakości cementu. Podczas procesu wiązania pęcznieją, a po 24 godz. uzyskują wysoką wytrzymałość. Znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie należy wykonać połączenia zamknięte siłowo, czyli pomiędzy elementami stalowymi a betonem lub elementami prefabrykowanymi.